A enfermidade do pai de María provoca unha serie de encontros e desencontros da moza con Juan, amigo e ex parella, que a axuda a afondar nas súas emocións. Este é o fío condutor de A Liña Política, unha curtametraxe protagonizada por María Vázquez e Xosé Barato (quen vén de gañar o premio ao mellor actor no Festival de Cans por este traballo). Trátase dun filme intimista e reflexivo sobre a sinceridade, a comprensión e os sentimentos atopados. No Primavera do Cine tivemos a oportunidade de vela e de conversar co seu director, Santos Díaz.
Primavera do Cine: Percíbese A Liña Política como un filme de personaxes que se buscan a si mesmos, un filme intimista onde priman a reflexión e as emocións sobre a acción máis estrita. Gustaríanos saber se é a liña que che gusta, que seguirás no futuro, ou simplemente xurdiu así.
Santos Díaz: En cuestións de estilo todo forma parte dun proceso longo pero penso que si continuarei nestes termos. De feito, a curta sóubome a pouco a nivel de experiencia técnica e de traballo. Quero máis. A interacción co equipo e os actores foi moi positiva. Eu partía da nada máis absoluta; estaba na miña casa cunhas follas en branco -quen di follas, di ordenador- e comecei a escribir unha historia que foi medrando. Agora, con perspectiva, penso que atopei os actores, o equipo técnico e o financiamento, e quero máis. Gustaríame continuar e que o seguinte paso estea relacionado con este.
En canto ao que me dicías de máis reflexivo, si, creo que xa son cousas de personalidade. Témome que son máis reflexivo que de acción. E quizais dea esa percepción porque a acción no cinema márcase por diferentes efectos da linguaxe tan básicos coma os movementos de cámara, cousa que non acontece nesta curtametraxe. A liña política sitúase nun punto de vista moi determinado e outorga outra perspectiva sobre problemas que, en realidade, son os que tratan case todas as historias. Esa era un pouco a cuestión, como contar historias que nos interesan a todos sen dicir o mesmo de sempre, e sen aburrirme a min mesmo. Non me gustaría facer algo que pareza demasiado obvio, aínda que corra o risco de pasarme de sutil.
PdC: A Liña Política podería ter sido unha longametraxe ou xa foi concebida como unha curta?
S.D.: Foi concebida como curta. O desafío era ese, precisamente, afondar nas posibilidades da curtametraxe. As solucións máis habituais en ficción adoitan ser poucas personaxes e máis medios en menos localizacións. O certo é que unha curta como esta, que utiliza unha localización por secuencia, é unha complicación de produción pero da outra dinámica narrativa. Os vinte minutos parecen máis. Nunca me plantexei facer un filme, para iso tería que ter desenrolado moitas cousas. Quería pechalo a este esquema de curtametraxe, tratando de pulir todos os eixos para equilibralo. Ter catro personaxes na historia, diversas situacións e que todo o conxunto adquira un significado.
PdC: Cales son as túas referencias culturais, literarias ou cinematográficas? Realmente sentes que che influiron á hora de escribir o guión?
S.D.: O guión está escrito con outra persoa. Aínda que quizais traballei eu máis o comezo da idea e o esquema formal, os diálogos están elaborados por Pablo García Canga. Non citaría moitas referencias literarias; para min o referente é o cine e a interpretación que fago da vida ten que ser a través do cine. Non sirve que eu sinta moito as cousas, teño que saber expresalas mediante esa linguaxe. A miña maior influenza non é o cine actual -que tamén, porque vivo no presente-, ás veces os máis modernos parécenme os pioneiros, os autores da argumentación más clásica do cine. Sedúceme moito a idea do cine no seu aspecto máis primitivo, os efectos eran moi simples pero a expresividade era maior.
PdC: Que autores dos primeiros tempos che gustan?
S.D.: Cando falo do cinema primitivo penso en Renoir, pero tamén en Griffith ou os Lumière. Eles inventaron ese concepto tan puro e fermoso de observar a través dunha cámara. Máis referencias: o Clasicismo, a Nouvelle Vague… e, claro, unha composición onde non hai movementos de cámara lévanos a un director xaponés, Yasujiro Ozu, paradigma desta posta en escea e un cineasta que me gusta moito. Ten un estilo indirecto, sutil, de achegarse ás emocións, tamén utilizado por Lubitsch aínda que dun xeito máis explosivo. Bresson tamén me gusta moito na súa esencialidade, polo seu estilo espartano e porque logra mostrar o xesto de forma que parece sinxelo, cousa realmente difícil. Ese é o camino que eu busco. Para acadar iso na pantalla hai que loitar con moitos elementos durante a rodaxe. Hai que transmitir unhas ideas que ás veces resulta complicado verbalizar, porque un director ten todo na súa cabeza pero expresalo é difícil. É moi importante que todo o equipo comprenda o que está a facer o director. Nesta curta, con todos os erros que puidese cometer, tiven a sorte de contar cun equipo que confiou en min. Por exemplo, Ángel Santos foi unha persoa importantísima neste proxecto e noutros que fixen relacionados co cine.
PdC: Unhas das conclusións que extraemos moitos de A Liña Política é que estás a observar a vida, que podería ser a vida de calquera de nós…
S.D.: Iso é o cine, unha mirada. Hai outro punto que me preocupa moito agora, narrativamente, que é o tratamento do subxectivo. O cine acostuma a esgotar a subxectividade dos personaxes para introducir ao espectador na narración. A min interésame a forma de observar esa subxectividade desde unha certa distancia. Tampouco quero abandoalos, unha idea habitual hoxe en día con ese “mírote na distancia e non te entendo, simplemente véxote pasar”, non, non quero iso. Creo que hai que ter moi en conta as almas que pos nas túas historias. Non me parece responsable por parte dun director deixar morrer os seus personaxes. Hai que entendelos sen que iso implique que teñamos que subxectivizalos tanto como para que a dimensión das emocións sexa un cataclismo. A vida é así, os dramas son así. Alén diso, hai catástrofes, accidentes, pero o que se conta na curta pode pasarlle a calquera de nós. É cuestión de comprendernos a nós mesmos e aos demais. Máis que comprendernos, aceptarnos, que é o que realmente custa.
